“Çocukluk Dönemine Düşen Gölge: Mobbing”

Herkese yeni sezondan merhabalar,

Öncelikle herkes için bilgi dolu ve etkili bir sezon olmasını diliyorum. Her ne kadar tatil sezonun gelmesiyle bir şeylere ara verilmiş gibi olsa da, sezon boyu çocukları derinden etkileyen ve sürdürücü etkisini tatilde bile kesintisiz devam ettiren bir konuyu ele alarak başlamak istedim bu sezona; okullarda bullying, yani birçok kişinin diğer adıyla bildiği mobbing…

Mobbing, güç sahibi ve kuvvetli bir çocuğun daha güçsüz ya da küçük bir çocuğa, ya da bir grup çocuğun tek bir çocuğa yaptığı kasıtlı, taciz edici, sürekli davranışlardır. Örneklendirecek olursak, fiziksel görünüş ile alay edilmesi, rencide edici lakaplar takma, görmezden gelme, grup içinde aşağılama, tekmeleme, korkutma, iteleme, vurma ya da ağır el şakaları yapma, kullanacağı eşyaları alma, saklama, eşyalarına zarar verme, gizliden gizliye ya da doğrudan tehdit etme, rahatsız edici hareketler yapma, mesajlar/mektuplar bırakma, etnik köken, ekonomik koşulların ile dalga geçilmesi, kilo ya da boyla ilgili ağır laflar söyleme, yaşadığı kültürel çevre ya da konuşma tarzıyla dalga geçme, hareketlerini taklit etme gibi cocugun kendisini kötü hissetmesine sebep olacak davranışların zorbalığı işaret eden temel davranışlar olduğunu söyleyebiliriz.

Bazen mobbing olayının sayısının veya etkisinin küçümsendiği söylemlere denk gelebiliyorum. Her şeyden önce şu bir gerçek ki, bir şeyi duymamak demek, o olayın bizlerden uzak bir yerlerde hiç gerçekleşmediği manasına gelmiyor. Klinik çerçevede görüşmüş olduğum ergenlerin her 3’ünden ikisinin ağır mobbing vakası olarak karşıma gelmesi veya aradan yıllar geçmesine rağmen bir yetişkinin ruhunda zorbalığın açmış olduğu yaraları iyileştirmeye çalışmak, bu konunun önemini vurgulayan örnekler arasında yer alıyor. Örnekler her ne kadar tek bir kişi veya tek bir çocuk gibi dursa da, durum genelde değerlendirildiğinde meselenin sadece tek bir çocukla da kalmadığı, bir çocuğa uygulanan zorbalığın, bütün çocuklara da uygulanmış kadar ağır olabileceğidir. Çünkü, bir çocuk sınıf veya okul içerisinde direk mobbinge maruz kalırken, diğer çocuklar da aslında pasif izleyiciler olarak bu durumdan negatif olarak etkilenebilir, daha doğrusu dolaylı olarak mobbinge maruz kalabilirler.

Olaya istatistiksel çerçeveden bakıldığında, Almanya’da yıllık okullarda 500.000 bin öğrencinin mobbinge maruz kaldığı, 2017 yılında PISA-OECD’nin açıklamış olduğu sonuçlara göre, Almanya’da zorbalığa kalan öğrencilerin okullarda görülme sıklığının yüksek oldugu ve Cyberlife IV, 2022 yılındaki araştırmasına göre de, mobbinge maruz kalanların çeyreğinde intihar düşünceleri olduğuna ve alkol-madde kullanımına yönelimleri gibi sonuçlara ulaşıyoruz, ki bunlar sadece istatistiklere yansıyanlar…

Mobbing konusunda, okul ve veli işbirliği en önemli noktalar arasında yer alıyor. Özellikle öğretmen ve okulun bu konuya yaklaşımı bir hayli önem arz ediyor. Çünkü, en baştan bu süreci yönetecek ve durduracak güce aslında bakıldığında onlar sahiptir.

Diğer bir noktada ise aileler yer alıyor. Bazen aileler, olayı “geçer gider” gibi gördüklerinde veya bir şeyler yapmak istedikleri halde çekingen durup yapamadıklarında mobbing olayı büyüyen bir hal alıyor. Başka ve genel olarak karşılaşılan bir durum ise ailelerin aktif olduğu, okul/öğretmenin pasif kaldığı durumlar. Bu durumlarda ise, bir gün, bir hafta değil yıllar boyu mobbinge maruz kalan öğrenciler olabiliyor. Ancak hangi taraftan bakılırsa bakılsın, mücadeleden vazgeçmemek gerekiyor. Çünkü mobbing, sadece okul çağında çocukluk dönemine gölge gibi düşerek, çocuğa olumsuz benlik algısı ve özgüven gibi problemlere sebep olmakla kalmıyor, aynı zamanda çocuğun eğitim hayatını da negatif etkileyebiliyor ve kaygı bozuklukları, alt ıslatma depresyon, uyku/ yeme bozuklukları, davranış bozuklukları, nedeni biyolojik olarak açıklanamayan (baş,karın ağrısı vb.) somatik rahatsızlıklar, intihara eğilim, kendine zarar vermeye yönelik davranışlar, intihar, madde kullanımı gibi psikolojik rahatsızlıkları da beraberinde getirebiliyor ve aradan yıllar geçmesine rağmen, halen daha üzerinde çalışılması gereken bir konu haline gelebiliyor. Kısacası, belki mobbing zamanları geçiyor ama insan ruhundaki yıpratıcı etkisi bir ömür bile sürebiliyor…

Bu nedenle, mobbing konusunda bilgilenmek ve zamanında mücadele edebilmek önemli rol oynuyor.

Sağlıcakla kalın,

Psikolog Kübra Kececi